verhalen

Ontwerper Witte Anjer Prijs 2023: "Ik ga alleen nog maar mooie dingen maken"

Jelmer Zwaan werd als beroepsmilitair tweemaal uitgezonden naar Afghanistan. Inmiddels is hij actief als kunstenaar en werkt vooral met hout. Jelmer heeft dit jaar de Witte Anjer Prijs 2023 ontworpen.

‘Ik heb altijd geweten dat ik kunstenaar zou worden. Na mijn school wilde ik naar de kunstacademie of iets met grafische vormgeving doen. Ik werd alleen niet toegelaten omdat ik geen wiskunde had gedaan. Toen ben ik maar de koksopleiding gaan doen en heb mijn diploma gehaald.’

Maar in plaats van in de horeca kwam Jelmer bij defensie terecht en werd hij beroepsmilitair: ‘Na mijn koksopleiding voelde ik er niet veel voor om ‘s avonds te gaan werken terwijl iedereen anders vrij was, dus besloot ik verder rond te kijken. Zodoende kwam ik bij defensie terecht en voor ik wist werd ik goedgekeurd. Een paar weken later zat ik op de kazerne in Assen.’

In de vier en een half jaar die volgden, werd Jelmer twee maal voor ruim vier maanden uitgezonden naar Uruzgan. Tijdens zijn eerste uitzending met de Task Force Uruzgan is Jelmer op 10 juli 2007 getuige van een aanslag op de bazaar in Deh Rawod. Bij de zelfmoordaanslag raakt zijn luitenant Tom Krist zwaargewond. Hij overlijdt twee dagen later aan zijn verwondingen: ‘Voor het kunstproject ‘Helmen Vol Verhalen’ ben ik gekoppeld aan de ouders van Tom Krist en heb ik het kunstwerk ‘Verbonden’ gemaakt. In het kunstwerk van de twee handen die in elkaar gevouwen zijn, wordt vooral duidelijk dat wij voor altijd met elkaar verbonden zijn. Als peloton, zelfs als bataljon.’

Als kunstenaar geeft Jelmer aan alleen nog maar mooie dingen te willen maken. Of zoals hij zelf zegt: ‘Mooie dingen maken in plaats van dingen kapotmaken.’

Het verzoek vanuit het Nationaal Comité Veteranendag om de Witte Anjer Prijs 2023 te ontwerpen kwam voor Jelmer als verrassing en voelde als een grote eer:  ‘De Witte Anjer Prijs ontwerpen, een prijs die in het leven is geroepen om mensen te eren die zich inzetten voor veteranen, voelt toch als een soort bekroning voor mijzelf. Veteraan én kunstenaar. Een combinatie die voor veel mensen onlogisch voelt.’

Jelmer wist ook meteen hoe de Witte Anjer Prijs eruit moest komen te zien: “Een bokaal van lindehout waarbij een vrouwelijke feniks uit een anjer én uit een vuur komt. De feniks kijkt in de spiegel en haar vleugels vormen de V van veteraan.”