Het verhaal van Dayrohn Wiesken: “Luuk, no hard feelings, ik had hetzelfde gedaan”
Dayrohn Wiesken werd in 2008 uitgezonden naar Afghanistan. Ondanks eerdere missies maakt deze nog altijd de meeste indruk op Dayrohn én op iedereen die hij erover vertelt. De kras die hij in Afghanistan opliep toen hij een kameraad uit een kogelregen sleepte en vier collega’s verloor, blijkt al jaren een motivatie om de stem te zijn van zijn gevallen kameraden.
Op 12 januari 2008 is Dayrohn samen met zijn Afghaanse collega’s bezig aan een vijfdaagse missie om een gebied vrij te maken van de Taliban. Het is een donkere, ijskoude nacht. Zijn Afghaanse collega’s hebben moeite zich te weren tegen de -18 graden op de thermometer, hun apparatuur kan niet op tegen de donkerte en er is dreiging vanuit de Taliban. Ze kiezen ervoor een zogenoemd ‘strong hold’ in te nemen in een Afghaans huis. Wanneer Dayrohn samen met een Nederlandse collega, Marc van der Kuilen, op het dak staat om wacht te lopen, gaat het mis. “Mijn kameraad krijgt een kogel. Hij wordt in zijn benen geschoten nadat hij een stap van mij vandaan heeft gezet. De kogels vliegen hem nog steeds om de oren, maar de knop gaat om. We staan bekend om onze kameraadschap, dus ik sleep hem daar weg. Dat doet een militair, dat is waar we op getraind zijn, onze mindset zegt: “We gaan alles samen doen”. Misschien ga ik ook wel dood, maar ik twijfel niet, ik zou ook willen dat ik geholpen word.”
In de mini-documentaire voor de twintigste editie van de Nederlandse Veteranendag spreekt Dayrohn met tranen in zijn ogen over de avond. “Er komt een overlevingsdrang in je naar boven: “Ik moet dit doen om thuis te komen”. Die dag zijn er twee kameraden gesneuveld die in dezelfde situatie zaten als Marc en ik. Ze zijn er niet meer, maar niemand mag ze vergeten, ook ik niet.”
Later wordt er een onderzoek gestart naar de avond die Dayrohn zijn leven veranderd heeft. De kogels die Marc raakten, bleken afkomstig van Nederlanders. “Toen ik dat hoorde, kon ik het me niet voorstellen. Eerst dacht ik ‘shit happens’, maar toen ik in Nederland kwam ging ik er veel over nadenken. Als je thuis komt met al deze gebeurtenissen in je bagage, kom je terug als individu, maar als militair mis je vier mensen.”
In Nederland ontmoet Dayrohn bijna tien jaar later de schutter die Marc raakte. “Ik heb Luuk ontmoet, dat was super bijzonder. Ik had het echt nodig. Het eerste wat ik deed was zijn hand pakken en zeggen: “Luuk, no hard feelings, ik had hetzelfde gedaan”. Die dag heb ik Luuk thuis afgezet, rookten we een peukje samen, en konden we zeggen: “Hoe goed hebben wij het nu?”. Dat is kameraadschap.”
‘Als ik moet huilen in de trein, word ik gefilmd en niet getroost.’
Dat Dayrohn wil dat zijn verloren kameraden niet vergeten worden, krijgt steeds meer vorm naarmate hij langer terug is in Nederland. “Ik wil de stem van mijn verloren kameraden laten klinken.” Uit die wens ontstaat bij hem een nog grotere ambitie om het verhaal van veteranen in de maatschappij neer te leggen. De kracht die Dayrohn op Veteranendag krijgt, mist hij de rest van het jaar, vertelt hij in de podcast Mee op Missie. “Ik voel me veteraan op Veteranendag. Op die dag wordt geaccepteerd dat wij emotie mogen tonen. Dat is ónze dag, maar de rest van het jaar voel ik me geen veteraan. Als ik moet huilen in de trein, word ik gefilmd en niet getroost. Ik vraag niet om medelijden, maar om begrip. Op Veteranendag steunen de andere veteranen me, maar daarbuiten staan we er alleen voor.”
De hele aflevering van Mee Op Missie met Opperwachtmeester Dayrohn Wiesken is te beluisteren op Spotify.
De mooie rol die de Nederlandse Veteranendag voor Dayrohn speelt, wil hij verspreiden onder collega’s. Dayrohn weet vanwege zijn PTSS dat, bijvoorbeeld vanwege de drukte en het geluid, het Malieveld een overprikkelende plek kan zijn. “Ik stimuleer veteranen die moeite hebben om naar Veteranendag te gaan. In mijn eigen ervaring was het ondanks de prikkels een gevoel van thuiskomen. De meest extreme ‘kameraad vibe’ ooit. Ik wil dat doorgeven en heb zo met twee onbekende veteranen afgesproken dat ze met me mee gaan dit jaar. We moeten trots zijn. En tegelijkertijd hebben we het begrip van de maatschappij nodig om over deze drempel te gaan. Hoe meer veteranen, hoe meer vreugd.”
‘Als ik het kan, kan iedereen het, je moet het gewoon willen’
De kers op de Veteranendag-taart voor Dayrohn was toen zijn optreden in 2015 als ceremoniemeester in de Ridderzaal werd bekroond met een foto met koning Willem-Alexander. “Ik ben daar super trots op, als Dayrohn, als militair, dat ik daar heb gedaan wat van mij werd verwacht. Het was een bijzonder moment in mijn leven. Ik kom uit armoede, een criminele omgeving en ik mag naast de koning staan om een foto te maken. Als ik het kan, kan iedereen het, je moet het gewoon willen.”
