Het verhaal van Anke Dorpmanns: "Die angst in zijn stem, dat mag ik hem nooit aandoen"
Anke Dorpmanns, veteraan en schrijfster, ging als zeventienjarig meisje bij Defensie en werd uitgezonden naar Bosnië en Irak. Vredesmissies die op haar – als vrouw in een mannenwereld – een grote impact hadden. Over haar strijd tegen de PTSS die ze daar opliep schreef ze twee boeken: Mama is soldaat en Vroeger vond ik onweer mooi. Inmiddels heeft ze leren om te gaan met haar PTSS en heeft ze een mooi gezin met vier dochters, iets waarvan ze niet dacht dat het ooit zou lukken. Er verschijnt dan ook een grote glimlach op haar gezicht wanneer ze over hen en haar man Richard vertelt.
Dat de jonge Anke het leger in zou gaan, had ze niet gedacht. Als zorgzaam mens wilde ze eigenlijk sociaal-pedagogisch medewerker worden, maar toen ze een flyer van Defensie zag, was ze toch om. Op haar negentiende werd ze uitgezonden naar Bosnië. Daar werd ze voor het eerst geconfronteerd met de gevolgen van oorlog. “Ik vond het heel indrukwekkend om te zien wat daar gebeurd was. Je voelt, proeft en ruikt echt wat daar is gebeurd. En dan nog zag ik maar een fractie, omdat het inmiddels weer veilig was. Je wordt er wel bewust van hoe gezegend je bent dat je in een veilig land bent opgegroeid.”
Twee jaar later ging Anke naar Irak. Hoewel ze niet zelf in vuurgevechten belandde, bleek het kamp ook niet altijd een veilige haven. Anke en haar kameraden maakten een raketaanval mee en moesten schuilen in de bunker. Ondanks de goede afloop van de aanval, waren de angst en onzekerheid voor Anke lastig. Toch werd hier op het moment zelf erg luchtig over gedaan. Na de raketaanval haalde iedereen hun schouders op en zeiden ze: “Dat hebben we ook weer overleefd.”
‘Lichamelijk was ik hier, maar geestelijk was ik nog in Irak’
Toen Anke weer op Nederlandse grond kwam, bleek deze onzekerheid toch meer impact te hebben dan ze dacht. Bij haar thuiskomst vloog een vriendin haar huilend in de armen. Anke reageerde in eerste instantie erg laconiek. Voor haar gevoel was ze gewoon even weggeweest en moest het thuisfront niet zo moeilijk doen. Het besef van wat ze in die maanden van huis had meegemaakt daalde daarna pas in. Ze vertelt hierover in de mini-documentaire: “Ik ging naar de wc en ik sloot mijn ogen. Ik was gewoon terug in Irak. Ik hoorde, ik proefde, alles was Irak. Ik dacht dat het een droom was dat ik was thuisgekomen. Lichamelijk was ik hier, maar geestelijk was ik daar. Het heeft heel lang geduurd voordat ik ook geestelijk weer hier was.”
Het kostte Anke veel moeite om Irak weer los te laten. In de podcast Mee op Missie vertelt ze over haar ernstige mentale klachten en de zorgen van haar familie. Juist na haar uitzending, toen Anke weer terug was in het veilige Nederland, was haar moeder bang voor een telefoontje dat Anke er niet meer zou zijn. Ook Ankes broertje, die zelf later ook veteraan werd, was bezorgd. “Mijn redding is geweest dat mijn broertje mij belde: ‘Anke, je gaat toch geen gekke dingen doen?’ Die angst die ik in zijn stem hoorde…, ik dacht dit mag ik hem nooit, maar dan ook nooit aandoen.”
Anke zocht hulp, maar stuitte op veel onbegrip. Ook in gesprekken met mede-veteranen besefte ze hoe weinig er bekend was over de mentale keerzijde van de uitzendingen. Tijdens een van deze gesprekken knapte het bij haar en zei ze: “Luister, ik heb met pillen in mijn hand gestaan om er een einde aan te maken en jullie praten erover alsof het niks is. Alsof we pionnetjes zijn die we kunnen verplaatsen. We zijn echte mensen met echte problemen.”
‘Dat ik nu getrouwd ben en vier prachtige kinderen heb, had ik nooit gedacht. Ik dacht dat ik dat niet kon’
Na drie jaar zoeken om hulp kreeg Anke eindelijk de diagnose PTSS. Er volgde een lang traject met therapieën, waarbij ze leerde om met haar PTSS om te gaan. Wanneer ze over haar kinderen of over haar man Richard spreekt, verschijnen tranen in haar ogen en een glimlach op haar gezicht. “Dat ik nu getrouwd ben en vier prachtige kinderen heb, had ik nooit gedacht. Ik dacht dat ik dat niet kon. Dat ik psychisch te kapot was. Maar het is me gelukt. Een mooiere kers op de taart kan ik me niet wensen. Ik kom elke dag mijn uitdagingen tegen. Maar elke dag als ik wakker word, sta ik er. Dan ben ik de moeder waar zij op kunnen vertrouwen.”
In 2014 werd ze toegesproken door de premier tijdens Veteranendag als erkenning voor haar inzet om PTSS bekendheid te geven. Ook Angelien Eijsink, voormalig Tweede Kamerlid, maakte met haar woorden grote indruk op Anke. “Zij zei dat ik één van de mede-grondleggers was om bekendheid te geven aan PTSS. Dat is het grootste compliment ooit. Daar hoopte ik op, want dan heb ik niet voor niks PTSS gehad en heb ik anderen kunnen helpen om het leefbaar te maken.”