‘Lekker op vakantie geweest en ook nog dik geld verdiend’
Als 19-jarig, dienstplichtig militair vertrok Barry Hofstede in 1992 naar het door oorlog geteisterde Bosnië. Hij werd ingezet als chauffeur van het VN transportbataljon UNPROFOR. Tegenwoordig is Barry schrijver van toneelteksten en columns. Hij schrijft onder meer over zijn ervaringen op missie maar ook over de wereld van nu in de hoop iets teweeg te brengen.
‘Ik wilde op missie omdat ik het gevoel had dat ik mijn diensttijd nuttiger daar zou kunnen besteden dan op een kazerne in Assen. Ik was jong en idealistisch. Tot op de dag van vandaag heb ik mij nooit zo nuttig gevoeld als toen, rijdend op een witte 4-tonner met een VN-logo op de zijkant geplakt en volgeladen met hulpgoederen, van dialysevloeistof tot slaapzakken.
Tijdens de eerste ritten in Bosnië werden wij nog geflankeerd door bewapende Britse rupsvoertuigen, maar al snel liepen die vast op de steile en modderige berghellingen. Binnen de kortste keren gingen onze konvooien onbeschermd op pad om toch zoveel mogelijke hulpeloze burgerslachtoffers te helpen.
Ik heb mij echt vaak bedreigd gevoeld. We werden onderweg regelmatig beschoten en ik heb een keer een AK 47 op me gericht zien worden. Ik ging naar Bosnië met hoge verwachtingen van wat ik kon bijdragen en veranderen. Dat viel tegen, na terugkomst. Het heeft lang geduurd voor ik besefte wat ik daar betekend heb. Bij mij duurde het meer dan vijf jaar voordat ik trots kon zijn op wat ik gedaan heb. Daar ging een periode van reizen, verschillende studies, talloze baantjes en uiteindelijk een lange periode van zorg in het militair hospitaal aan vooraf.
Schrijven werd mijn nieuwe toekomst. In 2002 studeerde ik af aan de Hoge School van de Kunsten in Utrecht (HKU), richting theaterschrijven. In de jaren na mijn missie merkte ik dat schrijven mij in staat stelt om ervaringen te verwerken en tegelijkertijd ook om onwetendheid te lijf te gaan. Te vaak na terugkeer uit Bosnië hoorde ik mensen zeggen: ‘Lekker op vakantie geweest en ook nog gewoon dik geld verdienen’.
In 2005 ging mijn eerste theaterstuk in première. Het stuk getiteld “Thuisfront” vertelt het verhaal van Mike die terugkeert van zijn missie in Bosnië, zijn vrouw Kim staat te trappelen om samen met hem de draad op te pakken. In Mikes kop dendert de oorlogsdreiging van warzone Bosnië echter onverminderd door. Thuisfront werd opgevoerd in kazernes, op militaire academies, op enkele scholen en voor Kamerleden en politici. Ik kijk daar met heel veel voldoening op terug. Zo heb ook ik mijn steentje bijgedragen aan de toegenomen erkenning en waardering voor het werk en lot van de Nederlandse veteranen.
Tot op de dag van vandaag speelt mijn uitzending naar Bosnië een rol in mijn leven. Als ik nu die stroom vluchtelingen door Europa zie trekken, word ik overvallen door een machteloze woede. Is er nou niemand die iets leert van de fouten uit het verleden? Soms kan ik die woede relativeren, soms niet. Ik schrijf nog steeds in de hoop iets teweeg te brengen, mensen te raken, medeleven op te wekken en om af en toe aan de boom te schudden. We hebben het zo goed hier. Wereldwijd bekeken is de situatie hier verre van de norm.’
In 2013 verscheen het boek NL-peacekeeper. Het is een intiem verslag van de invloed van een militaire uitzending op een mensenleven. Barry Hofstede onderzoekt zijn eigen geschiedenis aan de hand van dagboekfragmenten, theater- en hoorspelteksten en columns, die getuigen van acceptatie en nieuwe inzichten. Samen vertellen de teksten, in chronologische volgorde, het verhaal van de vervreemding en depressie na zijn terugkeer uit Bosnië, tot aan het nieuwe leven dat hij daarna opbouwde.